Als je werkt aan meer zeggenschap en eigenaarschap over de zorg (en gezondheid) kom je steeds verschillende onderwerpen tegen. Op deze pagina vertellen we je meer over de essentie van Zorg in de Meent, samen sturing en wat de Meent nu is.
Essentie van Zorg in de Meent
In 2020 startte de beweging Zorg in de Meent. Hier geven we nog een korte samenvatting van het gedachtegoed.
- Wat beogen we?
Een zorg die zich richt op gezondheid en preventie. De mens als geheel en als deel van zijn omgeving. Dat je verder kijkt dan de kwaal. Dat je oog hebt voor stress door schulden of huwelijksproblemen etc. Als je echt onbevangen naar zorg kijkt, kijk je naar de manier waarop mensen in een gebied echt met elkaar samenleven. Want hun kracht is voor elkaar te zorgen, elkaar te helpen. Dat is een natuurlijke behoefte. Een sterke informele kracht wordt dan wakker. Écht samenleven, die behoefte is er want we willen gezien worden en willen anderen zien.
Soms is dat nog onwennig, maar meer en meer mensen willen het zelf samen doen (zie de groei aan zorgcoöperaties, wooncoöperaties, energiecoöperaties, broodfondsen, etc.).
En oja, niet onbelangrijk, als we zelf voor onze zorg gaan zorgen houden we veel geld over, want dan doen we dingen slimmer, goedkoper en wordt de zorg aantrekkelijker voor onze zorgprofessionals.
- Waar willen we van af?
We willen af van zorg die onpersoonlijk is, korte tienminutengesprekken met je huisarts of specialist. Datzelfde geldt voor de thuiszorg en wijkzorg. Professionals die met de regelmaat ziek zijn of vervangen worden. Steeds wisselende gezichten. Steeds weer opnieuw je verhaal doen, steeds opnieuw vertrouwen krijgen.
En dan de zorgkosten. Die bedragen nu 6.500,- euro per persoon per jaar. Dat is extreem hoog en het stijgt (nog los van de inflatie) met 4% per jaar zonder dat de Tweede Kamer daar noemenswaardige invloed op heeft. Als we het zelf doen kunnen we zeker geld overhouden en dat samen beter inzetten.
Waar we ook van af willen is de anonimiteit van de instellingen, de wachtlijsten. We hebben helemaal geen invloed, we hebben niets geen invloed en worden op ons best als klant gezien. Maar we zijn eigenlijk alleen een nummer.
Samensturing
Zorg in de Meent gaat er vanuit dat mensen in een bepaald gebied, bijvoorbeeld in een postcodegebied, samen verantwoordelijkheid willen dragen voor de zorg. Dat houdt voor ons in dat ze de budgetten die er mee gemoeid zijn zelf in bezit hebben en zelf bepalen hoe die worden uitgegeven. Ze bepalen dus de prioriteiten samen. Deze mensen weten in de kern heel goed wat goede zorg is en als het lastig is kunnen zij beslissen zich te laten adviseren door experts. Maar in de kern is duidelijk: de inwoners zelf beslissen samen wat de zorg moet en mag zijn. Iedere inwoners heeft de mogelijkheid aan de besluitvorming mee te doen.
In zo’n (postcode)gebied regelen de mensen hun zorg dus zelf. Daarom zullen met elkaar moeten praten wat die zorg moet zijn. Ze krijgen een gesprek over wat goede zorg is en hoe om wordt gegaan met onderlinge verschillen van inzicht, hoe mensen die iets anders vinden dan wat de meerderheid heeft besloten, tegemoet kunnen worden gekomen.
Met andere woorden: de inwoners gaan met elkaar in gesprek over wat zij zelf willen en van daaruit spreekt men met de anderen in het gebied. Met als uitkomst dat wat zij beschouwen als geschikte zorg en let wel, op alle andere oplossingen die gezondheid dichterbij brengen.
Binnen het gebied worden ze niet meer lastig gevallen met allerlei beleidsvoorschriften en beperkingen. De gebieden zijn in principe volstrekt vrij. Wel kunnen ze zich vrijwillig binden aan voorschriften of protocollen, maar dat hoeft niet.
Deze ‘beleidsvrijheid’ is cruciaal voor de inwoners, omdat zij naast de traditionele zorg zeker ook goedkopere oplossingen zullen bedenken. Bijvoorbeeld iemand die werkloos is en stress heeft, niet kan slapen is beter geholpen met een baan dan met een pil. In het gebied zijn altijd wel mensen die de inzet van deze persoon kunnen gebruiken of weten iemand waar hij/zij zou kunnen werken. Maar ook de inzet van alternatieve geneeswijze kunnen door de inwoners ruimhartiger worden omarmd.
Wat een heldere en belangrijke spelregel is: elk gebied krijgt de optimale mogelijkheden (geld en beleidsvrijheid) en moet de oplossingen en natuurlijk ook de missers die ze maakt zelf dragen. Je kan je niet meer verschuilen bij de grote overheid. Ze gaan het echt zelf en samen doen.
De Meent
We spreken over Zorg in de Meent. Wat is die Meent?
De Meent is de plek waar mensen samen hun eigen ding doen in afstemming met anderen. Waar mensen samen leven (meestal in een duidelijk begrensd gebied: een wijk of buurt of dorp) hebben ze vaak hetzelfde belang.
Samen beheren ze een bos waar hakhout voor de haard gerooid wordt, ieder neemt een deel, samen zorgen ze voor het bos1. Dat was vroeger. Nu doen we dat met energiecoöperaties. In de zorg doen we dat ook steeds meer.
De kern van dit zelf doen, is dat we onze eigen spelregels maken. De landelijke regels en wetten gelden niet. Alleen de manier waarop wij dit in ons gebied willen doen geldt. Omdat we onderling gelijk zijn, zien we elkaars belang en kwaliteiten. Er is meer ruimte voor wederkerigheid en onderlinge ‘uitruil’ en informele kracht. De manier waarop de mensen in een gebied met elkaar spreken is wel iets dat soms beter kan.
Die informele uitruil tussen mensen is iets waar de overheid vanuit haar regels geen rekening mee kan houden (denk maar aan die vrouw die boodschappen van haar moeder kreeg en die ze bij de Bijstand had moeten aangeven). Ook de bedrijven die in de zorg werken kunnen hier niet mee omgaan. Zij werken uurtje-factuurtje en hebben targets die zich niet verdragen met de vaak informele en langzame manier waarop mensen onderling tot besluiten komen. Of de stress van die werkloze buurman die niet zo snel kan werken, maar die we willen laten werken bij ons in de wijk.
Met andere woorden, in de meent doen we dingen anders.
Het denken over de meent is niet heel vreemd. Eigenlijk was Nederland tot 1850 grotendeels georganiseerd op basis van de meent. Toen de nationale sturing en industrialisatie op gang kwamen, de overheid en de bedrijven gingen steeds meer zaken in plaats van de inwoners bepalen, kwam er ook een tegenbeweging. Abraham Kuyper was daar de grote voorman in. Zijn credo was: Soevereiniteit in eigen kring. Je zou het in onze tijd kunnen lezen als: soeverein zijn in onze eigen meent.
Behalve in de duizenden coöperaties en verenigingen die we zien, zien we dit concept van zelfsturing op allerlei terreinen. Denk maar aan het regelvrije verkeersplein, waar geen verkeersregels gelden en mensen zelf met elkaar de verkeersveiligheid realiseren. Of denk aan de organisatie Buurtzorg van Jos de Blok waar de wijkverplegers met elkaar hun werk organiseren, zonder managers en daardoor veel meer tijd kunnen besteden aan de ouderen, ook ‘zorg’ die niet vergoed wordt maar de ouderen wel een gelukkiger leven geeft.
Aanname
Bij Zorg in de Meent gaan we er van uit als inwoners zo vrij zijn als we hier bepleiten, en het geld hebben dat de zorg nu kost en dit gezamenlijk naar eigen inzicht mogen besteden, dat zij dan hun gezonde verstand gaan gebruiken en buiten de zorg om gaan denken en doen. Dan zullen we zich ook zorgen maken over structurele werkloosheid van sommige inwoners, of discriminatie voor de stageplaats van een jongen die de verkeerde achternaam heeft. Men zal de onderlinge bekendheid en contact, de sociale cohesie gaan waarderen en versterken. Men zal de sport en andere buitenactiviteiten meer gaan waarderen evenals een groene omgeving. Misschien ook wel zingevingsactiviteiten als mindfulness, etc.
1 http://www.collective-action.info/sites/default/files/webmaster/_POC_LIT_Bleumink-and-Neefjes_Nieuwe-Gemeene-Bossen-in-Het-Groene-Woud.pdf